ترس از محروميّت و اميد به آينده ی بهتر دو فطرت انسان ريشه دارند و دو عامل مهم هستند براى آن كه انسان را وادار به تلاش و كوشش , خودسازى و اصلاح امور مادى و معنوى خويش سازند و بلحاظ همين نقش و اهميتى كه دارند, قرآن از بعد تربيتى روى آنها تاءكيد فراوان دارد و در بيداركردن و جهت دهى صحيح آندو با لحنهاى مختلف و در مناسبت هاى گوناگون اهتمام مى ورزد. لازم است در اين جا به بعضى از آيات اشاره كنيم : 
1- آياتى تأكيد دارند بر اين كه سعادت ابدى از آن كسانى است كه خوف و خشيت دارند مثل آيات «ان الذين امنوا و عملوا الصالحات اولئك هم خير البريه ، جزاوءهم عند ربهم جنات عدن تجرى من تحتها الانهار خالدين فيها ابداً رضى الله عنهم و رضوا عنه ذلك لمن خشى ربه »1(محققاً كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته انجام دادند آنان بهترين افراد خلقند پاداششان در نزد پروردگارشان بهشت هاى جاويد است كه از دامنه آنها نهرها جارى است در آنها براى ابد جاودان بمانند خداوند از آنان خشنود و آنان از خداوند خشنود هستند اين «پاداش بزرگ و سعادت ابدى » از آن كسانى است كه از پروردگارشان «بيم و» خشيت داشته انديعنى , در واقع , از اين آيه مى توان دريافت كه بيم و خشيتشان آنان را به اين مقام والا و ارجمند كشانده است و مثل آيه «انما يعمر مساجد الله من امن بالله و اليوم الاخر و اقام الصلوْ واتى الزكوْ و لم يخش الا الله فعسى اولئك ان يكونوا من المهتدين »2(تنها كسانى كه مساجد خدا را آباد مى كنند كه ايمان به خدا و روز جزا آورده و نماز را بپا داشته و زكوه داده و جز خدا از كسى نترسيده اند; پس اميد مى رود ايشان از هدايت يافتگان باشند)
و مثل آيات : «والذين يصلون مآ امرالله به ان يوصل و يخشون ربهم و يخافون سوء الحساب ، والذين صبروا ابتغاء وجه ربهم و اقاموا الصلوه‌ و انفقوا مما رزقناهم سراً و علانيهً و يدرون بالحسنه السيئه اولئك لهم عقبى الدار، جنات عدن يدخلونها و من صلح من آبائهم و ازواجهم و ذرياتهم و الملائكه يدخلون عليهم من كل ناب ، سلام عليكم بما صبرتم فنعم عقبى الدار»3(و كسانى كه پيوند دهند «و ارتباط برقرار سازند» آنچه را خداوند به پيوند«و ارتباط» فرمان داده است و از پروردگارشان درخشيتند و از بدى حساب مى هراسند و كسانى كه در طلب خشنودى پروردگارشان صبر «پيشه » كنند و نماز را بپا دارند و از آنچه روزيشان داده ايم آشكار و نهان انفاق كنند و بدى را به نيك دفع كنند «و پاسخ گويند» آنان برايشان خانه آخرت است باغهاى جاودانى كه آنان و هر كس كه شايسته باشد از پدرانشان و همسرانشان و فرزندانشان در آنها داخل شوند و فرشتگان از هر درى برايشان وارد شوند كه سلام بر شما بخاطر آن كه صبر كرديد و عاقبت «جايگاهتان » جايگاه خوبى است .)
و مثل آيه :«ان الذين يخشون ربهم بالغيب لهم مغفره و اجركبير»4(كسانى كه در پنهان خشيت از پرودگارشان كنند براى آنها است بخشش و پاداش بزرگ .)و مثل آيهء:«و اما من خاف مقام ربه و نهى النفس عن الهوى فان الجنه هى الماوى »5(و اما آن كس كه از مقام پروردگارش ترسيد و خود را از (پيروى ) هوا (ى نفس ) بازداشت پس موأكداً بهشت جايگاه او است.)
2- در گروه ديگرى از آيات قرآن خشيت , با تعابير مختلف , به عنوان شرطى براى پذيرش دعوت انبياء و هدايت الهى و تاءثر از انذارهاى آسمانى معرفى شده است . مثل آيات : 
«و لقد اتينا موسى و هارون الفرقان و ضياءً و ذكرى للمتقين ، الذين يخشون ربهم بالغيب و هم من الساعه مشفقون »6(و حقا به موسى و هارون اعطا كرديم فرقان تورات كه فارق حق و باطل است » وپ نور و «آنچه كه مايه ء» يادآورى براى با تقوايان است آن كسانيكه در پنهان درخشيت آاز پروردگارشان هستند و از روز واپسين در بيم و هراس بسر مى برند.آن كسانى كه دارى خشيت از خدا هستند و از قيامت مى ترسند در پرتو انوار كتب آسمانى , حق را از باطل تشخيص مى دهند و با استفاده از پند و اندرزها و يادآوريها به زيور تقوى آراسته مى گردند.)
و مثل آيه : «انما تنذر من اتبع الذكر و خشى الرحمان بالغيب فبشره بمغفره و اجر كريم »7(تو فقط بيم مى دهى آن كس را كه از ذكر (قرآن كه منشاء يادآورى است ) پيروى كند و"در خلوت در خشيت از خدا باشد.و مثل آيهء:طه ما انزلنا عليك القرآن لتشقى ، الا تذكره لمن يخشى »8(«اى پيامبر» قرآن را بر تو فرو نفرستاديم تا خود را برنج درافكنى جز آنكه يادآورى باشد براى آنكس كه مى ترسد.) و مثل آيهء:«انما انت منذر من يخشاها»(تو تنها بيم دهنده آن كس هستى كه از قيامت مى ترسد.)و مثل آيه :«انما تنذر الذين يخشون ربهم بالغيب »10(تو تنها بيم مى دهى كسانى را كه در خفا و خلوت در خشيت پروردگارشان هستند.)و مثل آيات : «فذكر ان نفعت الذكرى ؛ سيد كر من يخشى ، و يتجنبها لاشقى »11(پس يادآورى كن اگر ياد آورى سود بخشد بزودى «از يادآورى تو» پند گيرد آن كه «ازخدا» مى ترسد و از آن دورى گزيند كسى كه شقى ترين است.
3- در گروه سوم آياتى خوف و خشيت را با تعابير مختلف عامل انجام و شتاب در كار خير معرفى كرده اند.مثل آيات : 
«ان الذين هم من خشيه ربهم مشفقون والذين هم بآيات ربهم يومنون والذين هم بربهم لايشركون و الذين يوءتون ما اتوا و قلوبهم وجله انهم الى ربهم راجعون اولئك ,يسارعون فى الخيرات و هم لها سابقون »12(كسانى كه از خشيت پروردگارشان در هراسند و كسانى كه به آيات پروردگارشان ايمان آورند و كسانى كه نسبت به پروردگارشان شرك نورزند، آنان در انجام كارهاى نيك شتاب كنند و همانان بسوى آنها پيشى گيرند.)
در اين چند آيه با تعابير مختلف خشيت , اشفاق و وجل , بر اين حقيقت تاءكيدمى كند كه صفات خوف و خشيت از خدا و قيامت انسان را واميدارد تا در كارهاى -خير, فعال باشد و در انجام آنها شتاب كند.